Βρισκόμαστε στον Αρχαιολογικό Χώρο της Αρχαίας Θουρίας από τον επίσημο ιστότοπο του υπουργείου πολιτισμού που αφορά τον συγκεκριμένο χώρο αντλούμε τα κάτωθι ως προς την ιστορία:
Οι «πολύρρηνες» και «πολυβούται» κάτοικοι της «βαθυλείμου» Άνθειας, όπως αναφέρονται δύο φορές στην Ιλιάδα Ι, 151,293, ανήκαν στους ευκατάστατους Μεσσηνίους, που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν μετά το τέλος του Α΄ Μεσσηνιακού πολέμου. Οι κατακτητές Λακεδαιμόνιοι εγκαταστάθηκαν στον τόπο κατά το τελευταίο τέταρτο του 8ου αι. π.Χ. και φαίνεται ότι από τότε το νέο όνομα «Θουρία», που σημαίνει συνοικισμός κορυφής, άρχισε να εκτοπίζει το μυκηναϊκό τοπωνύμιο.
Στην κλασική εποχή η Θουρία έγινε «περίοικος» πόλη, καθώς οι Μεσσήνιοι κάτοικοί της, που υπήρξαν έμπιστοι των Λακεδαιμονίων απολάμβαναν κάποιων προνομίων έναντι των άλλων Μεσσηνίων υποτελών. Στο σεισμό του 464 π.Χ. οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποδεσμευθούν από τους Σπαρτιάτες και αφού προσεταιρίστηκαν τους Μεσσηνίους είλωτες κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στην Ιθώμη. Όμως ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μεσσηνία και να μεταφερθούν στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων.
Μετά την ίδρυση της Μεσσήνης, η Θουρία αποτέλεσε μέλος της ελεύθερης μεσσηνιακής πολιτείας. Μάλιστα σε ένα σημαντικό ψήφισμα γραμμένο σε οπισθόγραφη στήλη που βρέθηκε στην πόλη, γίνεται διευθέτηση των συνόρων της με τη Μεγαλόπολη, υπό τη διαιτησία της Πάτρας. (ΕΙΚ.18) Η στήλη, που χρονολογείται γύρω στο 180 π.Χ., εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας στην Καλαμάτα.
Στα 182 π.Χ. η Θουρία μαζί με τις Φαρές και την Αβία αποσπάσθηκαν από τη Μεσσήνη και προσαρτήθηκαν ως ανεξάρτητες πόλεις στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.), ο Αύγουστος υπήγαγε τη Θουρία και πάλι στην κατοχή των Λακεδαιμονίων της Σπάρτης, ως τιμωρία, επειδή οι Μεσσήνιοι είχαν πάρει το μέρος του αντιπάλου του Αντωνίου.
Κατά την εποχή του Τιβερίου (25 μ.Χ.), όταν έγινε επαναοριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Μεσσηνίας και Λακωνίας, πιθανόν να αποδόθηκε και πάλι στους Μεσσήνιους μαζί με την περιοχή των Φαρών. Όμως νομίσματα της Θουρίας, που κόπηκαν επί των πρώτων Σεβήρων (193-217 μ.Χ.), φέρουν τα αρχικά γράμματα των Λακεδαιμονίων, εμφανίζοντας τους Θουρεάτες ως Λακεδαίμονες.
Όταν ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή (2ος αι. μ.Χ.), ανέφερε ότι η πόλη από «ψηλά» είχε μεταφερθεί και εξαπλωθεί προς τα δυτικά, στις υπώρειες του λόφου. Τα επιβλητικά ερείπια των ρωμαϊκών θερμών στη θέση «Λουτρά», που σώζονται σε μεγάλο ύψος και σε άριστη κατάσταση διατήρησης στην περιοχή αυτή, επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες του περιηγητή. (ΕΙΚ.19, 20, 21, 22)
Στην πόλη υπήρχαν πολλά ιερά , φαίνεται όμως ότι η Αθηνά ήταν ιδιαίτερα τιμώμενη θεότητα, αφού ο ιερέας της ήταν ο επώνυμος αξιωματούχος της πόλης. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε νομίσματα των Θουρεατών της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής απεικονίζεται η Αθηνά με κράνος, δόρυ στο αριστερό και φιάλη στο δεξί χέρι. (ΕΙΚ.23)
Πιθανόν ο τύπος αυτός να αντιστοιχεί στο λατρευτικό άγαλμα της θεάς, που υπήρχε στη Θουρία. Ένα ονομαστό ιερό της πόλης ήταν αφιερωμένο στη Συρία θεά, μια θεότητα ανατολικής προέλευσης που εισάχθηκε κατά τον 2ο αι. π.Χ. στην Ελλάδα (Δήλος) από την πόλη της βόρειας Συρίας Βαμβύκη ή Ιεράπολη. Η αρχική ονομασία της ήταν Ατάγαρτις και θεωρείτο ως μια μορφή της Αφροδίτης. Η λατρεία της γινόταν από θιάσους και στα ιερά της υπήρχαν δεξαμενές με ψάρια, που ήταν το σύμβολο της θεάς, η οποία αρχικά παριστανόταν ως ψάρι.
Στην πίσω όψη της οπισθόγραφης επιγραφής, στην οποία προαναφερθήκαμε, έχει χαραχθεί στην εποχή του Αυγούστου τιμητικό ψήφισμα για τον Λακεδαιμόνιο Δαμόχαρι, όπου αναφέρονται κάποια στοιχεία για το τελετουργικό της ξένης αυτής λατρείας κατά την οποία γινόταν μύηση με μυστηριακή τελετή για τη Συρία θεά σε ειδικό χώρο, «οίκος», και υπήρχε πομπή για τα μυστήρια.
Η ακρόπολη της κλασικής εποχής δεν εγκαταλείφθηκε πλήρως και συνέχισε να κατοικείται στους αυτοκρατορικούς χρόνους, στο μεσαίωνα και στην τουρκοκρατία.
ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΟΠΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ Δρ. Ξένη Αραπογιάννη
Κατά το έτος 2020 η ανασκαφική έρευνα στο αρχαίο θέατρο της Θουρίας, έφερε στο φως ολόκληρο τον χώρο της σκηνοθήκης, εσωτερικών διαστάσεων: 21,50 Χ 7,80μ. (ΕΙΚ. 1).
Στο δάπεδο της σκηνοθήκης σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης οι τρεις λίθινες αύλακες της κινητής σκηνής του θεάτρου (ΕΙΚ. 2).
Την βόρεια στενή πλευρά της σκηνοθήκης καταλαμβάνει ένα μεταγενέστερο λιθόστρωτο δάπεδο κατασκευασμένο από ορθογώνιους πλακοειδείς λίθους σε β΄ χρήση (διαστάσεων 6,50 Χ 2,50μ.) (ΕΙΚ. 3). Η πλακόστρωτη κατασκευή συνδέεται προφανώς με τη μεταγενέστερη (βυζαντινών χρόνων) χρήση κατά την οποία δημιουργήθηκαν στο εσωτερικό της σκηνοθήκης τέσσερις χώροι κατοικίας ή αποθηκών, με την ανέγερση εγκάρσιων διαχωριστικών τοίχων κατασκευασμένων από αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη.
Μετά την πλήρη αποκάλυψη των λίθινων αυλάκων διαπιστώθηκε ότι το συνολικό μήκος τους, που καταλαμβάνει όλη την έκταση της σκηνής και της σκηνοθήκης είναι 48μ. (ΕΙΚ. 4 Αεροφωτογραφία).
Στα νοτιοδυτικά της σκηνής του θεάτρου, αποκαλύφθηκε κυκλικό πηγάδι με λιθόκτιστο στόμιο (διαμ. 2,20μ. βάθος 4,50μ.), στο οποίο κατέληγαν τα όμβρια ύδατα του αποχετευτικού αγωγού της ορχήστρας, μέσω ενός λίθινου λαξευτού αύλακα (ΕΙΚ. 5).
Η έρευνα στο βόρειο και το νότιο κατώτερο άκρο του κοίλου, έφερε στο φως πολλά τμήματα λίθινων εδωλίων, ορισμένα από τα οποία ήταν ακέραια, αλλά μετακινημένα στους ύστερους χρόνους από την αρχική τους θέση (ΕΙΚ. 6).
Κατά τις δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές που διενεργήθηκαν σε όμορο αγρόκτημα προς Ν – ΝΔ του αρχαίου θεάτρου αποκαλύφθηκε σε βάθος περίπου 0,50μ. από την επιφάνεια του εδάφους, τμήμα μεγάλου δημόσιου οικοδομήματος κατεύθυνσης Β-Ν, επιμελώς κατασκευασμένου από μεγάλες λιθοπλίνθους σε ισοδομική τοιχοποιία, με ιδιαίτερα επιμελημένη πρόσοψη.
Η ανασκαφική έρευνα σε άλλο σημείο του ίδιου αγροκτήματος έφερε στο φως τα ερείπια λουτρικού συγκροτήματος ρωμαϊκών – υστερορωμαϊκών χρόνων σωζόμενα σε μεγάλο ύψος (ΕΙΚ. 7).
Στον χώρο λοιπόν των ανασκαφών και συγκεκριμένα στον χώρο που ανευρέθει το Αρχαίο Θέατρο στην Αίπεια Μεσσηνίας υπάρχει και μια εκκλησία η οποία όπως διακρίνουμε είναι κατασκευασμένη από τα άφθονα δομικά υλικά που ευρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο η Περιφέρεια Πελοποννήσου λοιπόν αντί να δαπανήσει τα χρήματα αυτά 185.000 Ευρω για την ανάδειξη και αποκατάσταση του αρχαιολογικού εκεί χώρου την ανάδειξη του Αρχαίου Θεάτρου αποφάσισε λοιπόν να τα δαπανήσει άκουσον άκουσον για την αποκατάσταση του ΙΝ Παναγίτσας με κύριο στόχο την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα που περιγράφει τις εργασίες που έχουν γίνει και αντλήσαμε τις επιστημονικές πληροφορίες για το δημοσίευμα οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 2009 μέχρι το 2020. Μετά έγινε η αποκατάσταση του ΙΝ Παναγίτσας όπως περιγράφεται στην σχετική ταμπέλα και για τον λόγο αυτό σταμάτησαν και οι ανασκαφές. Να χαιρόμαστε λοιπόν τους αρμόδιους Περιφερειάρχες και Δημάρχους οι οποίοι πραγματικά το εξάντλησαν το θέμα να τους ευχαριστήσουμε και να μην ξεχάσουμε να τους ξαναψηφίσουμε διότι αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων.
