Ο Ιωσήφ μπεν Ματθίας, ή Ιώσηπος (Josephus Flavius 37 ως μετά το 100 μ.χ.χ.), γεννήθηκε
… λίγο μετά το θάνατο του Χριστού, τον πρώτο χρόνο της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καλιγούλα.
Γι” αυτόν διαθέτουμε πολλές πληροφορίες, αφού φρόντισε ο ίδιος να γράψει την αυτοβιογραφία του. Τώρα, για πρώτη φορά στην ιστορία αποκαλύπτουμε την αλήθεια.
Ο πατέρας του Ιώσηπου ανήκε σε ιερατική οικογένεια. Η μητέρα του, ήταν απόγονος του Ασμοναίου αρχιερέα Ιωνάθαν. Μετά από πολλούς αγώνες οι Μακκαβαίοι / Ασμοναίοι κατόρθωσαν να επιβάλλουν στους Ιουδαίους την ανεξαρτησία τους.
Η οικογένειά τους κυβέρνησε την Ιουδαία μέχρι την εποχή που κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Ωστόσο όλα αυτά τα χρόνια ο εξελληνισμός των Ιουδαίων συνεχίστηκε. Γι’ αυτό εξακολουθούσαν και οι διαμάχες ανάμεσα στους εξελληνισμένους Ιουδαίους και τους «ευσεβείς». Οι πρώτοι έφταναν, όπως είδαμε, στο σημείο να απορρίπτουν τις πατρογονικές τους παραδόσεις. Αντίθετα οι δεύτεροι πίστευαν ότι έπρεπε να μένουν πιστοί αποκλειστικά στη δική τους παράδοση και αρνούνταν οτιδήποτε ξένο. Εφάρμοζαν αυστηρά όχι μόνο το Νόμο αλλά και τις ερμηνείες των Γραμματέων. Ο απλός λαός βρισκόταν σε σύγχυση και δεν ήξερε πια ποιον να εμπιστευτεί. Με το πέρασμα των χρόνων η σύγχυση ολοένα και μεγάλωνε. Ο Ιώσηπος υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και αφηγητής της εκπλήρωσης της προφητείας του Χριστού για την πτώση της Ιερουσαλήμ το 70 μ.χ.χ.. Υπήρξε στρατιωτικός διοικητής, διπλωμάτης, Φαρισαίος, λόγιος κσι διπλός κστάσκοπος.
Στη διάρκεια της εφηβείας του, ο Ιώσηπος ήταν ένθερμος μελετητής του Μωσαϊκού Νόμου. Ανέλυσε τρεις αιρέσεις του Ιουδαϊσμού, τους Φαρισαίους, τους Σαδδουκαίους και τους Εσσαίους. Αποφάσισε να ζήσει τρία χρόνια κοντά σε έναν ερημίτη που ονομαζόταν Βάννος, ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα ήταν Εσσαίος. Όμως σε ηλικία 19 χρονών, ο Ιώσηπος επέστρεψε στην Ιερουσαλήμ και προσχώρησε στους Φαρισαίους.
Ο Ιώσηπος στη Ρώμη και στον πόλεμο
Ο Ιώσηπος πήγε στη Ρώμη το 64 μ.χ.χ. με το πρόσχημα του να μεσολαβήσει για μερικούς Ιουδαίους ιερείς τους οποίους ο ανθύπατος Φήλιξ της Ιουδαίας είχε στείλει στον Αυτοκράτορα Νέρωνα για να τους δικάσει. Ο Ιώσηπος ναυάγησε στη διάρκεια του ταξιδιού και μόλις και μετά βίας -πάλι “η θεία πρόνοια” (μας) δουλεύει- γλίτωσε το θάνατο. Διασώθηκαν μόνο 80 από τους 600 επιβάτες που ήταν στο πλοίο. Εφτασε δηλαδή με το κόλπο του ναυαγού στην Ρώμη ακριβώς όπως ο Επαφρόδιτος (επί των αφρών) που ήταν Εβραίος και τον έλεγαν Μπεν Ιωσήφ και ο Εβραίος Σαούλ που τον λένε σήμερα Απόστολο Παύλο!
Στη διάρκεια της επίσκεψης του Ιώσηπου στη Ρώμη, ένας Ιουδαίος ηθοποιός/γελωτοποιός τον σύστησε στη σύζυγο του Νέρωνα, την αυτοκράτειρα Ποππαία. Εκείνη (πιθανώς μαζί με τον άλλον εβραίο που και αυτός είχε φτάσει σαν ναυαγός στην Ρώμη, τον Επαφρόδιτο) έπαιξε βασικό ρόλο στην επιτυχία” της αποστολής του.
Όταν ο Ιώσηπος επέστρεψε στην Ιουδαία, η ιδέα της εξέγερσης εναντίον της Ρώμης είχε ριζώσει στο μυαλό των Ιουδαίων. . Καθώς δεν μπόρεσε να τους συγκρατήσει και πιθανώς επειδή φοβόταν ότι θα τον θεωρούσαν προδότη, δέχτηκε τη θέση του διοικητή των ιουδαϊκών στρατευμάτων στη Γαλιλαία. Ο Ιώσηπος συγκέντρωσε και εκπαίδευσε τους άντρες του και εξασφάλισε προμήθειες προετοιμαζόμενος για τη μάχη εναντίον των ρωμαϊκών δυνάμεων, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η Γαλιλαία έπεσε από το στρατό του Βεσπασιανού. Μετά την πολιορκία που διήρκεσε 47 μέρες, το φρούριο του Ιώσηπου στα Ιωτάπατα καταλήφθηκε.*ΒΛ. 1
Όταν ο Ιώσηπος παραδόθηκε, “προφήτευσε” ότι ο Βεσπασιανός σύντομα θα γινόταν αυτοκράτορας. Φυλακίστηκε αλλά γλίτωσε την τιμωρία λόγω της προφητείας του, και αφέθηκε ελεύθερος όταν αυτή επαληθεύτηκε. Το παράδοξο είναι ότι την τότε εποχή οι Ρωμαίοι οι οποίοι μισούσαν τους Ιουδαίους λόγω των επαναστάσεων εναντίον της Ρώμης και -βασικότερο- την τότε εποχή όταν θέλανε χρησμό, προφητεία, τον ζητούσαν από τους Δελφούς όπου μεσουρανούσε ο παγκοσμίου φήμης ιερέας Πλούταρχος.
Για το υπόλοιπo του πολέμου, ο Ιώσηπος υπηρέτησε τους Ρωμαίους ως διερμηνέας και μεσολαβητής. Με πρόφαση την ένδειξη της προστασίας που του παρείχαν ο Βεσπασιανός και οι γιοι του, Τίτος και Δομιτιανός, ο Ιώσηπος πρόσθεσε το οικογενειακό όνομα Φλάβιος στο δικό του.
Μετά τον πόλεμο, ο Ιώσηπος πήγε στη Ρώμη. Απολαμβάνοντας την εύνοια των Φλαβίων, έζησε ως Ρωμαίος πολίτης στο πρώην αρχοντικό του Βεσπασιανού και έλαβε μια αυτοκρατορική σύνταξη μαζί με δώρα από τον Τίτο. Ο Ιώσηπος στη συνέχεια ακολούθησε συγγραφική σταδιοδρομία.
Ο Τίτος του επέτρεψε να πάρει ό,τι ήθελε απ’ την πατρίδα του. Ο Ιώσηπος ζήτησε να πάρει μόνο κάποια βιβλία, και ζήτησε την απελευθέρωση κάποιων αιχμαλώτων μεταξύ των οποίων ήταν και ο αδελφός του. Πήγε στη Ρώμη μαζί με τον Τίτο, όπου έτυχε μεγάλων περιποιήσεων από τον αυτοκράτορα. Του παραχώρησαν μάλιστα κατοικία να μένει μέσα στα ανάκτορα, το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη, καθώς και σύνταξη, και του χάρισαν αρκετή γη στην Ιουδαία για ιδιοκτησία του. Να λοιπόν γιατί δεν έγραψε πολλά για τον γνωστό μας Ναζωραίο και τους Ναζωραίους που συντάραξαν τον κόσμο. Βέβαια κάτι έγραψε για το Χριστό, σχετικά όμως πολύ λίγα, έγραψε επίσης πολύ θετικά και για τον Ιωάννη το Βαφτιστή, και ίσως να τα έγραψε κοντά στο τέλος της ζωής. του
Έργα του
Τα βιβλία του Ιώσηπου, πέρα από τις ιστορικές πληροφορίες τους, είναι χρήσιμα και για την τοπογραφία και τη γεωγραφία της Παλαιστίνης. Το αρχαιότερο από τα συγγράμματά του φέρει τον τίτλο Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος. Είναι μία επτάτομη αφήγηση, την οποία έγραψε πιθανόν για να δώσει στους Ιουδαίους μια παραστατική περιγραφή της ανώτερης δύναμης της Ρώμης αποτρέποντας έτσι μελλοντικές επαναστάσεις. Αυτά τα συγγράμματα διερευνούν την ιουδαϊκή ιστορία από την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τον Αντίοχο τον Επιφανή (το δεύτερο αιώνα π.Χ.) μέχρι τον πόλεμο του 66 μ.χ.χ. Ως αυτόπτης μάρτυρας, ο Ιώσηπος κατόπιν εξετάζει τον πόλεμο ως το τέλος του με την πτώση της Μασάδα το 73 μ.χ.χ.
Ένα άλλο έργο του Ιώσηπου ήταν η Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, η ιστορία των Ιουδαίων σε 20 τόμους. Αρχίζοντας από τη Γένεση και τη δημιουργία, προχωρεί και φτάνει ως τον πόλεμο με τη Ρώμη. Ακολουθεί πιστά τη σειρά της Αγιογραφικής αφήγησης, προσθέτοντας παραδοσιακές εξηγήσεις και εξωτερικές παρατηρήσεις.
Ο Ιώσηπος έγραψε μια προσωπική αφήγηση με τίτλο “Βίος”. Σε αυτό το έργο επιζητεί να δικαιολογήσει τη στάση του κατά τη διάρκεια του πολέμου και προσπαθεί να μετριάσει τις κατηγορίες που του επέρριψε ο Ιούστος από την Τιβεριάδα. Ένα τέταρτο έργο του, είναι μια δίτομη απολογία με τίτλο “Κατ’ Απίωνος” που υπερασπίζεται τους Ιουδαίους από παραποιημένες πληροφορίες.
Υπάρχουν όμως και χαμένα έργα τού Ιώσηπου. Ο Ευσέβιος (όπως παλαιότερα και ο Ωριγένης), μας διασώζει απόσπασμα από χαμένο κείμενο τού Ιώσηπου περί τού Ιακώβου, επισκόπου Ιεροσολύμων, που λέει τα εξής: «ταύτα δε συμβέβηκεν Ιουδαίοις κατ’ εκδίκησιν Ιακώβου του δικαίου, ος ην αδελφός Ιησού του λεγομένου Χριστού, επειδήπερ δικαιότατον αυτόν όντα οι Ιουδαίοι απέκτειναν» (Εκκλ. Ιστ. ΙΙ 23, 20).
Εβραϊκός Κανόνας και Ιουδαϊκή παράδοση
Στο έργο του «Κατ’ Απίωνος», αναφέρει πληροφορίες για τον Εβραϊκό κανόνα, που έχει λιγότερα βιβλία από τον Χριστιανικό και των Γνωστικών. Προσπαθώντας να δικαιολογήσει τη διαφορά αυτή, ο Ιώσηπος λέει: «Εμείς δεν έχουμε αναρίθμητο πλήθος βιβλίων ανάμεσα μας, ασύμφωνων και αντιφατικών μεταξύ τους… αλλά μονάχα είκοσι δύο βιβλία (τα ίδια με τον Προτεσταντικό κανόνα με διαφορετικό διαχωρισμό), που περιέχουν τα υπομνήματα όλων των περασμένων εποχών τα οποία δίκαια πιστεύεται ότι είναι θεϊκά».
Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι μάλλον ο Ιώσηπος ήταν εκείνος που επινόησε τον όρο «Θεοκρατία». Σε σχέση με το ιουδαϊκό έθνος, έγραψε: «Η κυβέρνηση μας . . . μπορεί να ονομαστεί Θεοκρατία, καθώς αποδίδει την εξουσία και τη δύναμη στον Θεό»
*1 Όταν ο Βεσπασιανός νίκησε τον στρατό του Ιώσηπου στο φρούριο Ιωτάπατα, κι άρχιζε να σφάζει και να σκοτώνει τους επαναστάτες στην Γαλιλαία, ο ίδιος ο Ιώσηπος δεν βρισκόταν πουθενά. Είχε βρει “με την βοήθεια του θεού” μια τρύπα όπου χώθηκε και κατέληξε σε ένα σπήλαιο με σαράντα ακόμη συντρόφους του. Οι σύντροφοι του Ιώσηπου πρότειναν, αφού ήταν αδύνατον να σωθούν, να σκοτωθούν ώστε να μην πέσουν στα χέρια των Ρωμαίων.
Αφού μετά από πολλά επιχειρήματα ο Ιώσηπος, που δεν συμφωνούσε καθόλου με την ιδέα αυτή, δεν τους έπεισε να παραδοθούν στους Ρωμαίους, τους πρότεινε να σκοτώσουν ο ένας τον άλλο μέχρι τον τελευταίο (ακριβώς το ίδιο θα συμβεί αργότερα και στην Μασάντα, από όπου οι ιστορικές μαρτυρίες στηρίζονται σε μία και μοναδική πηγή, τον Ιώσηπο), μια και η αυτοκτονία απαγορεύεται από τον νόμο του θεού. Εδώ η ερώτηση: Ο θεός του Ιώσηπου απαγορεύει την αυτοκτονία αλλά επιτρέπει τον φόνο μεταξύ συντρόφων; Λίγο απίστευτο.
Ως εκ θαύματος όμως, “υπό τύχης είτε υπό Θεού προνείας” λέει ο Ιώσηπος, σκοτώθηκαν οι τριανταοκτώ άνδρες κι έμεινε ο ίδιος με ένα (τον φίλο του) ακόμη για να τραβήξουν κλήρο. Αυτόν τον πείθει να παρατήσουν τον κλήρο και να παραδοθούν στους Ρωμαίους. Μα τι αυτοκτονία είναι αυτή; Εδώ σκοτώθηκαν οι σύντροφοι μεταξύ τους! Εκτός φυσικά από τον Ιώσηπο και τον φίλο του …; Εδώ η “θεία πρόνοια” ξέχασε τους άλλους τριανταοχτώ.
Πάντως ο Ιώσηπος επιζεί, καταγράφει βιβλία, και τα αφιερώνει, χαρίζει στον Επαφρόδιτο (ο οποίος φαίνεται να έχει χρηματοδοτήσει την έκδοση τους) τον δολοφόνο του Νέρωνος. Ποιος είναι ο Επαφρόδιτος, ο οποίος είναι φίλος του Αποστόλου Παύλου; Είναι έμπιστος του Νέρωνος, απελεύθερος δούλος, ο φιλέλλην Νέρων τον έχει για Έλληνα. Πάντως υπάρχει εδώ μία στενή φιλία (μάλλον αποστολή) μεταξύ Ιώσηπου και Επαφρόδιτου και μεταξύ Αποστόλου Παύλου, ο οποίος δεν τον αποκαλεί μόνο αδελφό, αλλά και ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΡΑΤΙΩΤΗ!
Σαφώς ο Επαφρόδιτος είναι Εβραίος και μάλιστα υψηλής φήμης, διαβάζοντας τις εργασίες του είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για έναν Εβραίο πατριώτη. Ιδού ένα δείγμα από την εργασία του Επαφρόδιτου, μέσα απο την Ιουδαϊκή Γραμματεία:
Η απολογία για την ηλικία του Ιουδαϊσμού
Το ακόλουθο κείμενο είναι μια μερική, προσωρινή, αποσπασματική μετάφραση χωρίς υποσημειώσεις!
(γ) Institutum Judaicum Delitzschianum, Münster 2003 1. Βιβλίο, 1. Η απολογία για την ηλικία του Ιουδαϊσμού
Το κείμενο είναι μια μερική, προσωρινή, αποσπασματική μετάφραση χωρίς υποσημειώσεις:
“Σημαίνω ήδη στο κύριο μέρος, εγώ ο υψηλής φήμης Επαφρόδιτος, στο γράφοντας για τον αναγνώστη της αρχαιότητάς μου που, που θα την διαβάσει, για να έχει καταστήσει σαφές ότι οι εβραϊκοί άνθρωποί μας (καταρχήν) είναι πολύ παλαιοί και λαμβανόμενοι την αρχική ύπαρξή του για το, και πως η χώρα, την οποία κρατάμε τώρα, κατοικήθηκε. Κατέγραψα πέντε χιλιάδες χρόνια .περιεκτικής ιστορίας στην ελληνική γλώσσα …;”
Επαφρόδιτος Βιβλική Εγκυκλοπαίδεια:
Μακεδόνας χριστιανός από τους Φιλίππους. Ο απ. Παύλος τον αποκαλεί με τα καλύτερα λόγια: αδερφό, συνεργάτη και συστρατιώτη (Φιλιππησίους 2:25). Δεν γνωρίζουμε εάν ο Επαφρόδιτος ήταν μέλος της εκκλησίας των Φιλίππων, ή απλώς μετέφερε επιστολή και συνεισφορές της εκκλησίας προς τον Παύλο όταν αυτός ήταν φυλακισμένος στη Ρώμη (Φιλιππησίους 2:30, 4:18). Κατά την παραμονή του στη Ρώμη ο Επαφρόδιτος αρρώστησε βαριά που κόντεψε να πεθάνει, παρόλα αυτά δεν υπολόγισε τη ζωή του και συνέχισε το έργο του Χριστού (Φιλιππησίους 2:30). Ο Παύλος προτρέπει τους χριστιανούς της εκκλησίας των Φιλίππων να τον υποδεχθούν με μεγάλη χαρά και να τον τιμήσουν (Κολοσσαείς 2:29).
Ο δόλιος Σενέκας
Ο Σενέκας ήταν ο ίδιος παιδαγωγός του Νέρωνα. Πολύ ευκατάστατος κι από παλαιά οικογένεια μεγαλογαιοκτημόνων, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους τοκογλύφους της εποχής του (ο Δίων Κάσσιος αναφέρει ότι ο πόλεμος στη Βρετανία έγινε για να εισπραχθούν οι φόροι από ένα δάνειο του Σενέκα στους Βρετανούς). Ραδιούργος, ύπουλος, ανέντιμος και συνωμοτικός, αναμείχθηκε από νωρίς στην πολιτική κι έγινε πραίτορας και κατόπιν συγκλητικός, ενώ το 59μ.χ.χ. ανακηρύχθηκε ύπατος της Ρώμης από τον Νέρωνα
Μόνον μέσα σε μια χρονιά (65μ.χ.χ έως 66μ.χ.χ) εκδηλώθηκαν έξι συνωμοσίες εναντίον του, όλες υπό την επίβλεψη της Συγκλήτου. Ήδη από το 62 ο Σενέκας ο σιδηρούς βραχίων της ολιγαρχικής Συγκλήτου εκπονεί ένα πολύπλοκο σχέδιο για την εκπαραθύρωση του Νέρωνος και την άλωση του αυτοκρατορικού θρόνου από τον ίδιο.
Η γνωριμία του Σενέκα με τον Σαούλ υπήρξε καθοριστική για τα σχέδια και των δυο ανδρών. Από τη μια ο Σενέκας βρίσκει στις συμμορίες του Σαούλ τους ιδανικούς εκτελεστές τόσο της πυρπόλησης της Ρώμης όσο και τους υποκινητές μιας εξέγερσης στις ιουδαϊκές επαρχίες. Από την άλλη ο Σαούλ βρίσκει την ευκαιρία τόσο για ένα μεγάλο χτύπημα εναντίον του ευγενούς Ρωμαϊκού πολιτισμού όσο και για την διεξαγωγή της εξέγερσης με την υποστήριξη των ίδιων των Ρωμαίων αντιφρονούντων -άρα και με πιθανότητες επιτυχίας. Και οι δυο γνωρίζουν καλά τον Ιώσηπο- ο οποίος βέβαια επιμελώς δεν το αναφέρει πουθενά-, είναι και οι τρεις στην Ρώμη…