Η περιοχή της Κωνσταντινούπολης
Του Γιώργου Λεκάκη
Στα 4 σπήλαια[1] στο Yarimburgaz[2], 1 χλμ. βόρεια του Altınşehir, στην περιοχή Başakşehir, μόλις 32 χλμ. από την Κωνσταντινούπολη, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ανθρώπινα λείψανα, που απέδειξαν ότι οι πρώτοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κωνσταντινουπόλεως πριν από 800.000 - 400.000 χρόνια – αν και άλλες πηγές ανεβάζουν την χρονολόγηση σε πάνω από 1.000.000 χρόνια! Έτσι, επιβεβαιώνεται πως η ζώνη Μακεδονίας – Θράκης είναι η αρχαιοτέρα κατοικημένη περιοχή στον κόσμο, ήδη πριν από 10.000.000 χρόνια…
Στο ανώτερο σπήλαιο, εντοπίστηκαν ίχνη κατοίκησης, που χρονολογούνται από την Ανώτερη Παλαιολιθική, την Λίθινη, μέχρι την Χαλκολιθική Εποχή του Χαλκού. Στην αμμουδιά ευρέθησαν ιζήματα με αντικείμενα της Κάτω Παλαιολιθικής.
Δυστυχώς, στην Βυζαντινή εποχή, ιδρύθη μια σπηλαιο-εκκλησία στην άνω σπηλιά και ένα μοναστήρι έξω από το στόμιο του σπηλαίου! Έτσι απωλέσθη σημαντικό προϊστορικό υλικό!
Δυστυχώς, το άνω σπήλαιο κατεστράφη από θησαυροκυνηγούς!!! Παράνομες ανασκαφές, άνοιξαν κοιλώματα 2–3 μ. βάθους!..
Δυστυχώς, η… δυστυχία της ιστορίας και της επιστήμης συνεχίζεται έως σήμερα: Τα σπήλαια συνέχισαν να καταστρέφονται από τα… γυρίσματα τηλεοπτικών σειρών και ταινιών[3]…
Δυστυχώς, τα σπήλαια είναι πλέον καταφύγια για τοξικομανείς… Οι τοξικομανείς που συγκεντρώνονται γύρω από τις σπηλιές, έχουν προκαλέσει μεγάλες ζημιές από φωτιές στους τοίχους…
Δυστυχώς οι ιστορικές σπηλιές καταχωρήθηκαν ως αρχαιολογικός χώρος (πρώτου βαθμού) μόλις το 1977… Το 2001, τα σπήλαια Yarımburgaz ανακηρύχθηκαν και «Πολιτιστική ιδιοκτησία υπό ενισχυμένη προστασία».
 |
| Η είσοδος του ενός σπηλαίου και η αναφορά γι' αυτά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινουπόλεως. |
Γιατί είναι σημαντικά αυτά τα σπήλαια:
Διότι οι αρχαιότεροι κάτοικοι του σπηλαίου ανήκουν στην Κάτω Παλαιολιθική περίοδο. Τα ληφθέντα δεδομένα από το Yarimburgaz έδειξαν κατοίκηση από την Παλαιο / Μέσο Πλειστόκαινο, και ίσως από το Cibanyen! Οι Τούρκοι λένε, λοιπόν, πως γι’ αυτό, «στην… Τουρκία είναι ο αρχαιότερος γνωστός οικισμός έως σήμερα στην ήπειρο»!!!…
Η επιστημονική εξερεύνηση του σπηλαίου ξεκίνησε στα μέσα του 19ου αιώνα. Ο Abdullah-bey τα παρουσίασε στην επιστημονική κοινότητα… η οποία δυστυχώς τα… αγνόησε… Οι πρώτες ανασκαφικές προσπάθειες έγιναν το 1920. Οι επίσημες αρχαιολογικές ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά από τον Şevket Kansu, στην δεκαετία του 1960. Ακολούθησε συστηματική αρχαιολογική εργασία στην δεκαετία του 1980, που χρηματοδοτήθηκε οικονομικά από την Εθνική Γεωγραφική Εταιρεία της Τουρκίας. Οι Mehmet Özdoğan και Güven Arsebük πραγματοποίησαν τις νέες ανασκαφές.[4]
Η αξία των σπηλαίων είναι τέτοια, που η διαδρομή του έργου «Canal Istanbul», μια τεχνητή θαλάσσια οδός που θα συνδέει την Μαύρη Θάλασσα με την Θάλασσα του Μαρμαρά, έχει… αλλάξει, λόγω αυτών!!!
Ευρέθησαν αρχαιολογικά ευρήματα σχετικά με την «μετατροπή των πολιτισμών» της Νεολιθικής Εποχής στην Ευρώπη. Αυτά τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν τον «πολιτισμό Yarımburgaz», όπως λέγεται σήμερα διεθνώς στην επιστημονική βιβλιογραφία. Αυτό το αρχαιολογικό πεδίο της Θράκης είναι πολύ σημαντικό για ολόκληρον τον κόσμο, λόγω της θέσεώς του, μεταξύ των ηπείρων.
Απολιθώματα και θραύσματα ανθρώπων και ζώων, καθώς και έργα τέχνης (βραχογραφίες), αποκαλύπτουν ότι και αυτή η θρακική γη κατοικήθηκε εντατικά. Ευρέθησαν:
-κεραμικά, μαχαίρια από πυριτόλιθο, σφυριά, χειροπελέκεις…
-Μαλάκια (θαλάσσιων και γλυκών υδάτων), microfauna, θηλαστικά, όπως αρκούδες σπηλαίου (Ursus deningeri - περισσότερα από 5.000 οστά και δόντια της καφέ σπηλαιοαρκούδας), άλογα (Equus caballus), αγριογούρουνα (Sus scrofa), ελάφια (Dama dama, Capreolus capreolus και μεγαλοκέρετα ελάφια - Megaloceros), βοοειδή (Bos / Bison), αντιλόπες (Gazella), κατσίκες (Capra) και σαρκοφάγα, όπως λύκοι και σκύλοι (Canis), αλεπούδες (Vulpes), πάνθηρες (Panthera), γάτες (Felis), ύαινες (Crocuta), και νυχτερίδες (Chiroptera του Μέσου Πλειστόκαινου- χειρόπτερα, Rhinolophus, Myotis, Plecotus και Miniopterus)!
Μερικά μόνο από αντικείμενα που βρέθηκαν στα Σπήλαια Yarımburgaz εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κωνσταντινούπολης…
Αλλά, ακόμη, νομική προστασία δεν έχει επιβληθεί!
Σήμερα, υπάρχει μόνο μια σιδερένια περίφραξη στην είσοδο των σπηλαίων. Φαίνεται ότι προστατεύονται, αλλά…
Ο επί κεφαλής της Αρχαιολογίας της Κωνσταντινούπολης, κ. Yiğit Özar, ο οποίος ήταν και μέλος της αρχαιολογικής ερευνητικής ομάδος για τα σπήλαια, αντέδρασε έντονα κατά της εγκατάλειψης αυτού του ιστορικού τόπου… Είπε ότι η προστασία γύρω από την περιοχή είναι ανεπαρκής. «Είναι ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά πεδία ανασκαφών μέσα και γύρω από την Κωνσταντινούπολη», είπε...
ΠΗΓΗ: Hurriyet Daily News «Historical Yarımburgaz caves abandoned in Istanbul», 13.6. 2018. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.6.2018.
[1] Το σπηλαιοσύστημα βρίσκεται στην ανατολική όχθη του φαραγγιού Sazlıdere, το οποίο εκβάλλει στην λίμνη Küçükçekmece. Πρόκειται για δυο σπήλαια: Το κάτω σπήλαιο έχει μήκος 500 μ. Το πάνω έχει μήκος μόνο 52 μ. Μετά από 25 μ., μια μικρή, κεκλιμένη δίοδος συνδέει και τις δύο σπηλιές. Η κάτω σπηλιά έχει την μορφή μαιάνδρου, και μήκος 240 μ. από το στόμιο. Ο θάλαμος του άνω σπηλαίου έχει πλάτος 15 και ύψος 10 μ.
[2] 41°04′30″, 28°44′31″.
[3] Όπως λ.χ.:
-«Ali Baba ve Kırk Haramiler» (1971… ο Αλή μπαμπάς και οι 40 κλέφτες – τι ταιριαστό αλήθεια!!!),
-τηλεοπτική σειρά «Küçük Ağa» (για χάρι της οποίας… ιστορικές τοιχογραφίες των σπηλαίων… γδάρθηκαν, άλλες… αφαιρέθηκαν, και άλλες βάφτηκαν!)
-ταινία επιστημονικής φαντασίας «Yorr'un Öyküsü» (για χάρι της οποίας… κτίστηκε μια μεγάλη… πισίνα μέσα στο σπήλαιο (!!!), η οποία εν συνεχεία… πυροδοτήθηκε από… εκρηκτικά!!!).
-τηλεοπτική κωμωδία «Leyla ile Mecnun» της… Κρατικής Τουρκικής Ραδιοτηλεοπτικής TRT (για χάρι της οποίας το σπήλαιο… πυροδοτήθηκε για να απεικονίσει την… κόλαση!!!)
-τουρκική σειρά «Tarkan».
-τηλεοπτική σειρά «Muhteşem Yüzyıl» (σαπουνόπερα, μέσα στο σπήλαιο, χωρίς την κατάλληλη άδεια, που επίσης προκάλεσε ζημιές στο σπήλαιο!!!)…
[4] Για περισσότερα: βλ. Kilic Kokte, Shevket Aziz Kansu, N. Dolunay, Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, Mehmet Özdoğan, Guven Arsebuk, F. Clark Howell (Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϊ, ΗΠΑ), κ.ά.