ΠΙΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΟΛΙΓΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA
Η κόντρα που έχει ξεσπάσει τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην δημιουργία αιολικών πάρκων εντός της ελληνικής επικράτειας αφενός και αφετέρου των φορέων που έχουν ως αποστολή τους την προστασία του περιβάλλοντος, είναι έκδηλη και εντείνεται μέρα με την ημέρα. Οι επιστημονικές εκθέσεις που δημοσιεύονται κατά καιρούς με σκοπό την προστασία των σπάνιων αποδημητικών πουλιών, δεν εισακούγονται από τους κυβερνητικούς φορείς οι οποίοι αδειοδοτούν τις εταιρείες αιολικής ενέργειας, ακόμη και εντός των ορίων των προστατευόμενων περιοχών.
Ο στόχος της αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων με τις λεγόμενες "Πράσινες" πηγές ενέργειας που έχει τεθεί από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος.
Ιδιαίτερα έντονη είναι η διαμάχη σε ό,τι αφορά τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, για τις οποίες έχουν εκδοθεί αρκετές γενικόλογες κοινοτικές οδηγίες για την μέριμνα και την προστασία τους. Ωστόσο ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ούτε η Ελλάδα έχει ορίσει επακριβώς ποιες δραστηριότητες επιτρέπονται και ποιες δεν επιτρέπονται μέσα στις προστατευόμενες περιοχές. πηγή
Επίσης η χώρα μας έχει αφήσει μετέωρο εδώ και πάνω από μία δεκαετία το θέμα της αναθεώρησης του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τις ΑΠΕ, για το οποίο η Κομισιόν έχει επιπλήξει την Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2023 με "αιτιολογημένη γνώμη" ωθώντας την δηλαδή ένα βήμα πριν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. πηγή
Έτσι διαιωνίζεται η καταστροφή χωρίς σχεδιασμό, με προχειρότητα και "στη ζούλα" όπως γίνεται με όλα τα θέματα σε αυτήν τη χώρα.
Την ίδια στιγμή ο σεβασμός του φυσικού περιβάλλοντος και η προστασία της βιοποικιλότητας θα πρέπει να γίνει καθολικό αίτημα όλων των πολιτών, διότι δεν γίνεται να επιτρέπουμε να τηρείται αλά καρτ και να καταπατάται για χάρη των συμφερόντων κάποιων ελάχιστων ολιγαρχών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της σύγκρουσης που αναπτύχθηκε ανάμεσα στις εταιρείες κολοσσούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αιολικής ενέργειας και εκπροσωπούνται από την Eλληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ) (πηγή)
και στον φορέα υπεράσπισης των περιοχών Natura, που είναι ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής" (ΟΦΥΠΕΚΑ), που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Ενέργειας.
Το οξύμωρο είναι ότι ενώ ο ΟΦΥΠΕΚΑ ιδρύθηκε από τη κυβέρνηση Μητσοτάκη για να εισηγείται σχεδίων δράσης για την προστασία των προστατευόμενων περιοχών, ωστόσο συνήθως δεν εισακούεται και επικρατεί η γνώμη του υπουργείου (ΥΠ.ΕΝ) !
Μέσα από το κείμενο υπομνήματος που απηύθυνε η εταιρεία προς το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος στις 27 Ιουλίου 2023, δηλαδή λίγες ημέρες πριν από το ξέσπασμα της φονικής πυρκαγιάς στον Έβρο, φαίνεται ξεκάθαρα η αντίθεση που υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει ανάμεσα στις δύο πλευρές. Στο κείμενο αναφέρουν προς τον υπουργό ακραίες απόψεις όπως πχ, ότι παρατηρούνται αποκλεισμοί ενάντια στην Αιολική Ενέργεια με πρόσχημα την Βιοποικιλότητα ...
Είναι ευνόητο ότι οι κατασκευές των αιολικών πάρκων διαταράσσουν την ισορροπία ενός οικοτόπου με πάρα πολλούς τρόπους: αλλάζουν την γεωμορφολογία του εδάφους, την ροή του αέρα λόγω της περιδίνησης των πτερυγίων, προκαλείται βουητό και πολλά πτηνά πεθαίνουν λόγω της μηχανικής πρόσκρουσης επάνω στις ανεμογεννήτριες.
Ακολουθεί η παράγραφος 6 του υπομνήματος όπου φαίνεται το πνεύμα πολεμικής που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στις δύο πλευρές:
Βασικά θέματα για την Αιολική Ενέργεια στην Ελλάδα
" ... 6. Αποκλεισμοί ενάντια στην Αιολική Ενέργεια με πρόσχημα τη Βιοποικιλότητα.
Στην Ελλάδα το τελευταίο διάστημα εκτυλίσσεται και πάλι, με ένταση μια προσπάθεια αποκλεισμού στην πράξη όλων των έργων Α.Π.Ε. από τις περιοχές Natura. Τα επίπεδα αυτού του αποκλεισμού ποικίλουν:
6.1. Το πιο γνωστό είναι οι υπό εκπόνηση Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ). Χωρίς ή και με λανθασμένα δεδομένα, με επιφανειακή ανάλυση, γενικές πιθανολογήσεις και ατεκμηρίωτη κινδυνολογία, πολλές ΕΠΜ προσπαθούν να αποκλείσουν a-priori τις Α.Π.Ε. από εκτεταμένες περιοχές της χώρας. Μάλιστα σε πολλές από αυτές τις υποψήφιες περιοχές αποκλεισμού λειτουργεί ήδη για μεγάλο χρονικό διάστημα ικανός αριθμός ανεμογεννητριών και οι ΕΠΜ, σε αντίθεση με ό,τι θα αναμενόταν, δεν κομίζουν κανένα εύρημα «καταστροφής» του περιβάλλοντος από αυτές, που θα έδινε έρεισμα για μια γενική και a-priori απαγόρευση των Α.Π.Ε. Ακόμα και σε περιπτώσεις που θεωρητικά δεν αποκλείεται η εγκατάσταση Α.Π.Ε., μπορεί να αποκλείεται η εγκατάσταση των συνοδών τους έργων ή η βελτίωση της οδοποιίας, οδηγώντας και πάλι σε αποκλεισμό.
6.2. Διαπιστώνεται συστηματικά αρνητική γνωμοδότηση για αιολικά πάρκα και γενικά Α.Π.Ε. από τις υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για τις περιοχές Natura. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και οι γνωμοδότησεις που θεωρητικά επιτρέπουν έργα αλλά υπό όρους οι οποίοι τα καθιστούν μη υλοποιήσιμα. Όταν όμως κάτι επαναλαμβάνεται με όμοιο τρόπο στην συντριπτικά μέγιστη πλειοψηφία των περιπτώσεων, τότε ισοδυναμεί με εκ των προτέρων αποκλεισμό. Συναφώς, στο άρ.175 του ν.5037/2023 παρείσφρησε η παρ. 8 σύμφωνα με την οποία «απαγορεύεται η υποβάθμιση των περιοχών όπου συναντώνται οι τύποι οικοτόπων των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ». Όμως στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ περιλαμβάνονται σχεδόν όλοι οι οικότοποι της Οδηγίας 92/43 (!!). Έτσι, ο ΟΦΥΠΕΚΑ γνωμοδοτεί αρνητικά για τους όλους τους οικότοπους, χωρίς στην πραγματικότητα να εξετάζει την έκταση των έργων στο σύνολο κάθε οικότοπου. Υπάρχουν παραδείγματα αρνητικής γνωμοδότησης ΟΦΥΠΕΚΑ ακόμα και σε περιπτώσεις όπου η έκταση του Α/Π επηρεάζει και μάλιστα ενδεχομένως αρνητικά, λιγότερο από το 1 τις χιλίοις του οικοτόπου.
6.3. Έτερο σημείο προβληματισμού είναι ο τρόπος με τον οποίο έγινε ο ορισμός στόχων διατήρησης για τις περιοχές Natura. Η έως τώρα μη θέσπιση τέτοιων στόχων για τις περιοχές Natura συνιστούσε σημαντική απόκλιση της χώρας από τις νομικές της υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία Natura και δημιουργεί προβλήματα και στην ανάπτυξη και στο περιβάλλον. Η θεραπεία αυτής της κατάστασης όμως δεν μπορεί να γίνεται χωρίς διαβούλευση και με τρόπο που έχει ήδη εγείρει αντιρρήσεις από επιστήμονες των περιβαλλοντικών μελετών. Ο τρόπος αυτός, σε συνδυασμό με νομοθετικές τροπολογίες σαν την ανωτέρω (βλ. 3.2) που παρεισφρέουν στη Βουλή, μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για την ανάπτυξη όσο και για την ουσιαστική περιβαλλοντική προστασία. Επιπλέον επισημαίνεται ότι, ενώ η έκδοση των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων στηρίζεται -όπως στις ίδιες δηλώνεται - σε μεγάλο βαθμό σε «Ανεπαρκή Δεδομένα», εντούτοις λειτουργούν δεσμευτικά για την αδειοδότηση των έργων, γεγονός που θα δημιουργήσει προβλήματα, καθυστερήσεις και νομικές διαμάχες.
6.4. Ένα ακόμα παράδειγμα υπερβολών: το Σχέδιο για το Όρνιο Πρόσφατα δημοσιοποιήθηκε μια μελέτη4 για την προστασία του Όρνιου στην Ελλάδα που έχει χρηματοδοτηθεί με δημόσιο χρήμα και μάλλον τοποθετείται στην κορυφή των μελετών με υπερβολικές – μονομερείς προτάσεις. Πρόκειται για το σχέδιο δράσης: «Προσδιορισμός κρίσιμων ενδιαιτημάτων (χαρτογράφηση ευαισθησίας) του Όρνιου στην Ελλάδα – Καθορισμός διαχειριστικών κατευθύνσεων» Παραδοτέο Δράσης C.1, που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του LIFE-IP 4 NATURA (LIFE16 IPE/GR/000002) «Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα», που συντονίζει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Πράσινο Ταμείο και το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη. Το σχέδιο δράσης καταλήγει σε πρόταση για ΖΩΝΕΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ και περιλαμβάνει προτάσεις, όπως:
α) Τη μη εγκατάσταση νέων ανεμογεννητριών στις ζώνες ευαισθησίας Α και Β σε όλη την Επικράτεια, και στη Ζώνη Γ σε όλη την Επικράτεια εκτός Κρήτης (Σημείωση: δηλαδή γενική ακύρωση έργων που διαθέτουν Άδειες Εγκατάστασης ή και ΑΕΠΟ ή έχουν υποβάλει πλήρη ΜΠΕ και είναι σε αξιολόγηση).
β) Για τους ήδη εγκατεστημένους/σε λειτουργία ΑΣΠΗΕ: i) Υποχρεωτική μετα-κατασκευαστική παρακολούθηση της ορνιθοπανίδας, με εξαμηνιαίες αναφορές δημόσια διαθέσιμες (μέσω ΔΙΑΥΓΕΙΑΣ ή άλλου ιστότοπου), με ευθύνη της υπεύθυνης για την παρακολούθηση της εφαρμογής της ΑΕΠΟ υπηρεσίας της δημόσιας διοίκησης.
ii) Υποχρεωτική εισαγωγή όρου στις ΑΕΠΟ για εφαρμογή συστήματος άμεσης διακοπής λειτουργίας με την απασχόληση ορνιθολόγων πεδίου σε μόνιμη βάση και παύση λειτουργίας βάσει συγκεκριμένου πρωτόκολλου, σε ΑΣΠΗΕ που έχει καταγραφεί τουλάχιστον ένα περιστατικό πρόσκρουσης γύπα (Σημείωση: η μελέτη δεν θέτει καμία προδιαγραφή για τους ορνιθολόγους που πρέπει να προσληφθούν π.χ. πανεπιστημιακός τίτλος και κατοχή μελετητικού πτυχίου κατηγορίας 27).
iii) Οριστική διακοπή λειτουργίας Α/Γ-ΑΣΠΗΕ σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων περιστατικών πρόσκρουσης και εφόσον τα μέτρα μετριασμού δεν έχουν αποδώσει. Μερικά σχόλια επ’ αυτών: i) Το σύνολο των θανάτων όρνιων από ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα από το 2007 και μετά είναι 46 – οι 36 από αυτούς στην Κρήτη (σελ. 38). Το σύνολο των θανάτων από
τα δηλητηριασμένα δολώματα είναι 221 (σελ. 32, χωρίς να προσδιορίζεται το χρονικό διάστημα). Παρ’ όλα αυτά ο πληθυσμός του Όρνιου στην Κρήτη αυξάνει και για αυτό το 2017 25 όρνια στάλθηκαν στην Κύπρο5 . ii) Η πρόταση της μελέτης είναι να απαγορευθεί η εγκατάσταση όλων των νέων ανεμογεννητριών στις ζώνες αποκλεισμού, πολλές από τις οποίες διαθέτουν ΑΕΠΟ ή Άδεια Εγκατάστασης.
iii) Με εντελώς γενικόλογο τρόπο προτείνει επίσης την οριστική διακοπή λειτουργίας υφιστάμενων έργων υπό ασαφείς προϋποθέσεις. iv) Η Ζώνη Γ στην Κρήτη που η μελέτη επιτρέπει την εγκατάσταση νέων ΑΓ, είναι ένα απειροελάχιστο κομματάκι της Κρήτης. Η υπερβολή και η εξόφθαλμη μονομέρεια αυτής της μελέτης που απλά καταγράφει προειλημμένες αποφάσεις των μελετητών δημιουργεί έντονο προβληματισμό για τον τρόπο ανάλωσης των φόρων των πολιτών. ..."
Η απαξίωση του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και των φορέων που είναι αρμόδιοι να γνωμοδοτούν για την προστασία του, από τους ολιγάρχες της αιολικής ενέργειας είναι εμφανέστατη, διότι γι΄ αυτούς μετράνε μόνο τα εταιρικά κέρδη, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν το αληθινό συλλογικό κέρδος.
Οι περιοχές της Ελλάδος που ανήκουν στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 είναι πολλαπλάσιες σε σύγκριση με άλλες χώρες. Πρόκειται για 446 περιοχές επίσημα χαρακτηρισμένες στο ευρωπαϊκό δίκτυο, οι οποίες καλύπτουν περίπου το 28% της χερσαίας και το 20% της θαλάσσιας έκτασης της χώρας ! πηγή.png)
Είναι επιτακτική ανάγκη να στραφεί η χώρα προς άλλες μορφές καθαρής ενέργειας για να διασωθεί το περιβάλλον, τα σπάνια βότανα, τα ζώα και τα πουλιά που διαβιώνουν σε αυτό.
Η λεγόμενη "Πράσινη Ενέργεια" που προωθεί το καθεστώς στην Ελλάδα και διεθνώς, είναι αναχρονιστική και ξεπερασμένη. Είναι η στιγμή οι πραγματικές καινοτομίες να έρθουν στο φως για να χρησιμοποιηθούν από τον άνθρωπο για το ολικό μας περιβάλλον, όπου άνθρωπος και περιβάλλον αποτελούν μια ενιαία αδιάσπαστη ολότητα.
Ευαγγελία Γιαδανού