Η συγκλονιστική καταγγελία του Αμερικανού προέδρου του Κολεγίου Ανατόλια της Μερζιφούντας δρ Τζορτζ Γουάιτ
Επιστολή-κόλαφο, που επιβεβαιώνει για ακόμα μία φορά τα εγκλήματα των Οθωμανών Τούρκων σε Πόντο και Μικρά Ασία, στις αρχές του 20ού αιώνα και την οποία είχε στείλει ο δρ Τζορτζ Γουάιτ του Near East Relief στον καθηγητή Ξενίδη της Ελληνικής Επιτροπής ανακουφίσεως των προσφύγων, φιλοξενούσαν πριν από 102 χρόνια, τον Ιούλιο του 1919, οι εφημερίδες στις ΗΠΑ.
Το ντοκουμέντο, που συντάχθηκε και απεστάλη το 1919, αναφέρεται σε μια «νέα μέθοδο εκκένωσης των εδαφών» η οποία διαφέρει από εκείνη που χρησιμοποιήθηκε κατά των Αρμενίων, λίγα χρόνια νωρίτερα.
Όπως έγραφε ο δρ Τζορτζ Γουάιτ, εκπρόσωπος της Αμερικανικής Επιτροπής για την ανακούφιση στην Εγγύς Ανατολή, Τούρκοι αξιωματούχοι αποδεκάτισαν τον ελληνικό πληθυσμό κατά μήκος του Εύξεινου Πόντου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση όπου 250.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά οι οποίοι ζούσαν στην περιοχή που εκτείνεται από τη Σινώπη έως τα Κοτύωρα, εξοντώθηκαν χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα! «Τα θύματα “έβρασαν” κυριολεκτικά στα θερμά λουτρά και αφού εξαντλήθηκαν τους άφησαν να πεθάνουν από πνευμονία ή άλλες ασθένειες στο χιόνι του σκληρού χειμώνα της Ανατολίας», κατήγγειλε με την επιστολή του δρ Γουάιτ.
Κατά την άποψή του, τα χειρότερα εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων στην περιοχή, διαπράχθηκαν τον χειμώνα του 1916 και του 1917, πριν την τελική φάση της Γενοκτονίας που διήρκεσε έως το 1923.
Τότε οι Τούρκοι εξέδωσαν διαταγές απέλασης των Ελλήνων του Εύξεινου Πόντου. Οι άνθρωποι, αποκάλυπτε στην επιστολή, συνωστίζονταν στα θερμά λουτρά του Τσόρουμ με το πρόσχημα των «υγειονομικών κανονισμών» και αφού επί ώρες βασανίζονταν εκεί μέσα, τους έβγαζαν στο χιόνι που έφτανε μέχρι το γόνατο, χωρίς φαγητό ή χώρο για να μείνουν.
«Τα ρούχα τους, που τους τα είχαν πάρει για απολύμανση, είχαν χαθεί, καταστραφεί ή κλαπεί. Τα περισσότερα από τα θύματα έπαθαν φυματίωση και άλλες πνευμονοπάθειες και πέθαναν ομαδικά στο δρόμο προς την εξορία», ανέφερε ο δρ Γουάιτ.
Από τα αποσπάσματα της επιστολής που φιλοξενήθηκαν στις αμερικανικές εφημερίδες το 1919, δεν είναι σαφές εάν και οι 250.000 στους οποίους αναφέρεται, εξοντώθηκαν με αυτόν τον τρόπο, ωστόσο είναι ξεκάθαρο πως οι Τούρκοι εφάρμοζαν και αυτή τη «μέθοδο» σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου.
Αναφερόμενος στην επαρχία της Πάφρας, είχε γράψει ότι από τους 29.000 Έλληνες της περιοχής είχαν επιζήσει λιγότεροι από 13.000, ενώ κάθε ελληνικός οικισμός είχε παραδοθεί στις φλόγες. Ο συνολικός αριθμός των ορφανών παιδιών, συμπεριλαμβανομένων μερικών αρμενικής και τουρκικής καταγωγής, σε ολόκληρη την περιφέρεια, λέγεται ότι ήταν περίπου 60.000. Μετά την ανακωχή, υποστήριξε ο γιατρός, πολλοί από τους απελαθέντες επέστρεψαν στα κατεστραμμένα σπίτια τους.
Ποιος ήταν ο δρ Τζορτζ Γουάιτ
Αμερικανός εκπρόσωπος του American Board of Commissioners for Foreign Mission για 43 χρόνια, ο δρ Τζορτζ Έντουαρντ Γουάιτ (14 Οκτωβρίου 1861 -27 Απριλίου 1946) έμεινε πολύ καιρό στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για να μπορεί με τις μαρτυρίες του να τεκμηριώσει τη διάπραξη εγκλημάτων από τους Οθωμανούς Τούρκους σε βάρος των Χριστιανών της Ανατολής γενικότερα.
Γεννημένος στο Μαράς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου οι ιεραπόστολοι γονείς του προσέφεραν υπηρεσίες από το 1856, ο δρ Γουάιτ σπούδασε στην Αϊόβα των ΗΠΑ όπου παντρεύτηκε. Στη συνέχεια αποφάσισε να γίνει πάστορας και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στην Αγγλία.
Το 1890 και αφού είχε εργαστεί ως πάστορας για τρία χρόνια, διορίστηκε ως οικονομικός διαχειριστής του Κολεγίου Ανατόλια στη Μερζιφούντα του Πόντου, που είχε ιδρυθεί το 1887.
Τον Σεπτέμβριο του 1913 έγινε πρόεδρος του κολεγίου, στο οποίο τότε δίδασκαν 11 Αρμένιοι, 10 Αμερικανοί και 9 Έλληνες.
Μέχρι την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου είχαν αποφοιτήσει από το σχολείο 2.000 μαθητές.
Ο δρ Γουάιτ ήταν μάρτυρας όλης της φάσης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που κορυφώθηκε το 1915. Εκείνη την περίοδο το κολέγιο έκλεισε για να ανοίξει εκ νέου το 1919. Δυστυχώς πολλοί Αρμένιοι δάσκαλοι και υπάλληλοι είχαν δολοφονηθεί, ενώ το κτήριο είχε υποστεί μεγάλη καταστροφή. Παρόλα αυτά ο Αμερικανός ιεραπόστολος πήρε αποφάσεις που αποδείχθηκαν καίριες για τη διάσωση χιλιάδων Αρμενόπαιδων.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1921, και αφού ο δρ Γουάιτ είχε καταγράψει και τα εγκλήματα σε βάρος των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας, οι Τούρκοι διέταξαν το κλείσιμο του Ανατόλια στη Μερζιφούντα. Τελικά η Αμερικανική Επιτροπή αποφάσισε τη μετεγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη, την οποία επέβλεψε ο πρόεδρος του κολεγίου. Όπως είχε χαρακτηριστικά τότε, ότι το κολέγιο στη Θεσσαλονίκη δεν είχε «βιβλίο, κουδούνι, θράνιο» ούτε για δείγμα!
Πόπη Παπαγεωργίου
Πηγές:
- The New York Times, 31 July 1919 (Πηγή: www.nytimes.com)
- The Barre Daily News, 30 July 1919 (Πηγή: chroniclingamerica.loc.gov)
- Genocide in the Ottoman Empire: Armenians, Assyrians, and Greeks, 1913-1923, George N. Shirinian, Berghahn
- Educating across Cultures: Anatolia College in Turkey and Greece, William McGrew, Rowman & Littlefield
- https://en.wikipedia.org/wiki/George_E._White_(missionary),